Trẻ hay la hét khi không vừa ý là dấu hiệu của sự bối rối, thiếu kỹ năng diễn đạt cảm xúc. Đây là cách con cố gắng thu hút sự chú ý, giải tỏa cảm xúc tiêu cực mà mình không biết cách xử lý. Việc tìm hiểu nguyên nhân sẽ giúp cha mẹ hỗ trợ con một cách hiệu quả hơn.
Trẻ hay la hét không phải là hiện tượng hiếm gặp, nhưng mỗi tiếng hét đều mang một thông điệp riêng mà con chưa thể diễn đạt bằng lời. Để hiểu được và hỗ trợ bé phát triển tốt hơn, cha mẹ cần tìm ra nguyên nhân thực sự đằng sau hành vi này.
Có khi trẻ la hét chỉ đơn giản vì muốn cha mẹ để mắt đến mình. Đó là cách mà con muốn nói: “Hãy nhìn con đi, con cần cha mẹ!” Nếu người lớn không phản hồi kịp, bé có thể tiếp tục hét lớn hơn để nhận được sự chú ý.
Trẻ còn nhỏ nên chưa biết cách kiểm soát cảm xúc dữ dội như giận dữ, bực bội. Khi mọi thứ không theo ý muốn, tiếng la hét trở thành cách con xả cảm xúc tức thời. Đây là dấu hiệu cho thấy bé cần được dạy cách nhận biết và điều chỉnh cảm xúc của mình.
Nếu thấy mình không được quan tâm, trẻ sẽ rơi vào bất an và la hét để bù đắp sự cô đơn. Tiếng hét lúc này giống như một lời cầu cứu đầy sợ hãi đòi hỏi cha mẹ phải thường xuyên tương tác và dành thời gian gần gũi hơn với con.
Khi tức giận, con không biết cách nào khác để thể hiện cảm xúc ngoài la hét. Chẳng hạn, trẻ có thể hét lên vì bị cấm làm điều yêu thích, không đạt được thứ mình muốn. Đây là thời điểm cha mẹ cần giúp con học cách kiềm chế sự giận dữ lành mạnh.
Đôi khi trẻ la hét không vì tức giận mà vì niềm vui trong trò chơi của mình. Con thích khám phá sức mạnh của giọng nói và thử âm thanh theo cách riêng. Những tiếng hét này không kéo dài và mang tính tích cực hơn là tiêu cực.
Với vốn từ vựng còn hạn chế, trẻ không thể dễ dàng truyền đạt điều gì đó. Tiếng hét lúc này là cách con nhấn mạnh mong muốn, nhu cầu của mình. Kèm theo đó, bé có thể sử dụng cử chỉ để tăng sự chú ý từ cha mẹ.
Một số trường hợp, la hét kéo dài liên quan đến vấn đề tâm lý gồm căng thẳng, lo âu, rối loạn cảm xúc mà bé không thể diễn đạt. Khi đó, cha mẹ nên tìm sự tư vấn từ các chuyên gia để hỗ trợ trẻ kịp thời.
Tiếng la hét của trẻ là con bày tỏ cảm xúc, nhu cầu mà mình chưa thể nói rõ. Thay vì vội vàng la mắng, cha mẹ cần bình tĩnh thực hiện những cách nuôi dưỡng sau đây.
Trẻ cần học cách nhận biết cảm xúc của mình để hiểu điều gì đang diễn ra bên trong. Cha mẹ có thể dạy con hít thở sâu, đếm số, tìm một góc yên tĩnh để bình tĩnh lại khi thấy tức giận. Thường xuyên trò chuyện, chia sẻ về cảm xúc sẽ giúp bé cảm thấy được thấu hiểu.
Nếu bé la hét, cha mẹ nên ngồi xuống ngang tầm mắt và giải thích cho con hiểu cảm xúc đó là bình thường nhưng cách thể hiện cần thay đổi. Chẳng hạn như dùng từ ngữ, cử chỉ thay cho việc la hét để thể hiện mong muốn. Đồng thời, khen ngợi khi con kiểm soát được cảm xúc sẽ khuyến khích con duy trì hành vi tích cực.
Cha mẹ cần đưa ra các tình huống giả định và cùng trẻ luyện tập cách phản ứng phù hợp. Như khi trẻ muốn một món đồ nhưng không được phép, người lớn hãy hướng dẫn con nói “Con buồn vì không được lấy món đồ đó” thay vì hét lên.
Tiếng la hét có thể trở thành một phần trong trò chơi để giúp trẻ giải tỏa năng lượng. Cha mẹ có thể chơi trò thi hét to trong công viên, tổ chức trò chơi cần sử dụng giọng nói lớn như “ai gọi to hơn” hay “hét để thổi bay tờ giấy”. Chúng làm con vừa thấy vui vẻ vừa tạo cơ hội học cách kiểm soát tiếng hét của mình.
Phương pháp dùng tiếng la hét trị tiếng la hét dựa trên nguyên tắc giúp con xả bớt năng lượng thừa. Khi được phép hét to trong một thời điểm, không gian nhất định thì trẻ dần hiểu rằng việc la hét không phải lúc nào cũng cần thiết. Cách này nên áp dụng khi con quá căng thẳng, không kiểm soát được cảm xúc nhưng cần đảm bảo bé hiểu rõ giới hạn.
Ngoài ra, phụ huynh có thể biến tiếng la hét thành bài học luyện thanh, hát bài hát lớn tiếng. Nó giúp trẻ rèn luyện cách kiểm soát giọng nói trong vui vẻ và hiệu quả nhất là khi cha mẹ kết hợp chơi cùng con để tạo sự gắn kết.
Việc nhượng bộ quá nhiều khi trẻ la hét khiến con hình thành thói quen xấu, nghĩ rằng cứ hét lên sẽ đạt được điều mình muốn. Nó làm trẻ khó thích nghi với tình huống không như ý trong tương lai và gây ảnh hưởng đến sự phát triển tính cách.
Nhượng bộ chỉ nên áp dụng khi đó là tình huống khẩn cấp, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tâm lý của trẻ. Ngược lại, với yêu cầu không không phù hợp, cha mẹ cần dứt khoát từ chối và giải thích lý do để con hiểu. Lưu ý nên giữ thái độ bình tĩnh, không cáu gắt để tránh làm tổn thương trẻ.
Thay vì nhượng bộ, cha mẹ nên đề ra các quy tắc rồi hướng dẫn trẻ tuân theo. Như khi con đòi một món đồ chơi mới thì người lớn có thể nói “Con sẽ có món đồ đó nếu con giữ gìn đồ chơi hiện tại”. Sự kiên định cùng thái độ yêu thương sẽ giúp bé hiểu rằng không phải lúc nào cũng có thể đạt được mọi thứ bằng cách la hét.
Sự bận rộn làm trẻ tập trung năng lượng vào hoạt động tích cực thay vì la hét. Khi được tham gia vào hoạt động thú vị, con sẽ ít có cơ hội để cảm thấy chán nản, khó chịu. Đó là cách để bé phát triển kỹ năng, tạo nên thói quen tích cực.
Ngược lại, nếu không có gì để làm, sự nhàm chán sẽ khiến con cáu gắt và la hét để thu hút sự chú ý. Cha mẹ cần sắp xếp thời gian biểu hợp lý để con luôn bận rộn một cách vui vẻ:
Tiếp xúc với môi trường náo nhiệt làm con quen dần với âm thanh và sự chuyển động xung quanh, qua đó giảm nhu cầu la hét để thu hút sự chú ý. Những nơi như khu vui chơi, công viên, trung tâm thương mại là cơ hội để bé học cách hòa mình vào nhịp sống năng động mà không cần bộc lộ cảm xúc tiêu cực.
Khi đưa trẻ đến nơi náo nhiệt, cha mẹ nên quan sát và chọn địa điểm phù hợp với độ tuổi cùng sở thích của con. Chẳng hạn, dẫn trẻ đến hội chợ, xem biểu diễn đường phố, tham gia các lớp học nhóm sẽ giúp con cảm nhận niềm vui từ việc tương tác với mọi người.
Nếu trẻ vẫn còn la hét, cha mẹ cần giữ bình tĩnh và không quát mắng con nơi đông người. Thay vào đó, hãy hướng bé đến các hoạt động thú vị tại chỗ, nói chuyện nhẹ nhàng để con cảm thấy được lắng nghe, an ủi.
Khi ăn, ngủ, vui chơi được bảo đảm thì con sẽ phát triển tâm lý ổn định và tích cực hơn. Đáp ứng đầy đủ nhu cầu sinh hoạt cơ bản giúp trẻ cảm thấy an toàn và được yêu thương, từ đó giảm hẳn hành vi la hét để đòi hỏi.
Trẻ la hét đôi khi lại là dấu hiệu của vấn đề tâm lý nghiêm trọng. Cha mẹ cần biết những dấu hiệu cảnh báo sau để đưa con đi khám kịp thời, tránh hậu quả khó lường:
Trẻ hay la hét khi không vừa ý là một hành vi cần được điều chỉnh đúng cách. Lúc này cha mẹ không nên vội vàng trách phạt mà cần tìm hiểu nguyên nhân để có cách ứng xử phù hợp. Sự thấu hiểu sẽ là cầu nối để con dần thay đổi hành vi và phát triển kỹ năng sống.
