Hội chứng nôn ói chu kỳ là gì?

Hội chứng nôn ói chu kỳ là một dạng rối loạn có liên quan đến trục não – ruột mãn tính, gây ra các cơn buồn nôn và nôn dữ dội lặp đi lặp lại, không rõ nguyên nhân. Triệu chứng không diễn ra hàng ngày, nhưng có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Các đợt bệnh có thể xuất hiện liên tục, thậm chí 1-2 lần mỗi tháng. Tần suất và mức độ nghiêm trọng của hội chứng nôn ói chu kỳ sẽ khác nhau ở từng người bệnh.

Ai dễ mắc hội chứng nôn ói chu kỳ?

Hội chứng nôn ói chu kỳ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, đối tượng dễ mắc bệnh nhất là trẻ từ 3-7 tuổi. Mặc dù bệnh thường phổ biến ở trẻ em, nhưng ghi nhận về các ca mắc bệnh ở người lớn đang dần tăng lên. Trong số các trường hợp mắc bệnh, tỷ lệ nữ giới chiếm khoảng 53%, nam giới chiếm khoảng 47%. (1)

Phân loại và giai đoạn hội chứng nôn ói chu kỳ

1. Các giai đoạn hội chứng nôn ói chu kỳ

Hội chứng nôn ói theo chu kỳ được chia thành các giai đoạn sau:

• Giai đoạn khởi phát: Người bệnh bắt đầu cảm thấy buồn nôn, đổ mồ hôi trước khi nôn, một số trường hợp có thể bị đau bụng. Các cảm giác này thường xuất hiện vào buổi sáng.
• Giai đoạn nôn mửa: Người bệnh nôn liên tục, có thể nôn ngay sau khi ăn, cảm thấy chóng mặt và kiệt sức, da xanh xao.
• Giai đoạn hồi phục: Cảm giác buồn nôn và nôn dần thuyên giảm.
• Giai đoạn không triệu chứng: Người bệnh cảm thấy sức khỏe bình thường trở lại.

2. Phân loại mức độ

Dựa trên mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, hội chứng nôn ói chu kỳ được phân loại thành các trường hợp bệnh nhẹ, trung bình và nặng. Người bệnh cần đến bệnh viện thăm khám để xác định mức độ bệnh. Qua đó, bác sĩ có thể đưa ra phương pháp điều trị bệnh phù hợp.

Nguyên nhân hội chứng nôn ói chu kỳ

Nguyên nhân gây ra hội chứng nôn ói chu kỳ chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng hội chứng này có mối liên quan với một vài vấn đề sau:

• Trạng thái căng thẳng, lo lắng hoặc phấn khích quá độ
• Ngủ không đủ giấc, thể chất mệt mỏi
• Cảm lạnh, dị ứng, nhiễm trùng
• Các tác nhân kích thích như caffeine, rượu, thuốc lá….
• Ăn quá no, ăn nhiều trước khi ngủ hoặc nhịn ăn trong thời gian dài
• Thời tiết nóng bức khiến thể chất suy yếu hoặc vận động quá sức
• Thời kỳ hành kinh, say tàu xe…

Xác định đúng nguyên nhân gây ra hội chứng nôn ói chu kỳ có thể giúp người bệnh kiểm soát sức khỏe tốt hơn. Người bệnh cần được bác sĩ thăm khám, trao đổi về các triệu chứng và tư vấn về liệu trình điều trị.

Triệu chứng hội chứng nôn ói chu kỳ

1. Triệu chứng chính

Triệu chứng của hội chứng nôn ói chu kỳ thường xuất hiện vào buổi sáng. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Nhiều đợt buồn nôn diễn ra liên tục và kéo dài
• Buồn nôn dữ dội, đổ nhiều mồ hôi trước khi nôn
• Thể trạng thay đổi giữa các đợt buồn nôn

2. Triệu chứng liên quan

Bên cạnh các triệu chứng điển hình, người mắc hội chứng nôn ói chu kỳ còn có thể xuất hiện một vài biểu hiện liên quan khác:

• Đau bụng
• Tiêu chảy
• Chóng mặt
• Đau đầu
• Đau mắt khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh
• Cơ thể mệt mỏi, kiệt sức

Chẩn đoán hội chứng nôn ói chu kỳ

Để xác định nguyên nhân gây ra hội chứng nôn ói theo chu kỳ, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh cá nhân hoặc gia đình, thời điểm bắt đầu buồn nôn và kiểu nôn. Hiện chưa có phương pháp xét nghiệm cụ thể cho hội chứng nôn ói chu kỳ. Bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm loại trừ các tình trạng khác có thể gây nôn tương tự như trào ngược dạ dày, loét dạ dày… Chẳng hạn như: (2)

• Xét nghiệm máu, nước tiểu: Kiểm tra chất dịch của cơ thể có thể phát hiện tình trạng rối loạn chuyển hóa, bệnh ty thể hoặc các vấn đề ở cơ quan có thể gây ra triệu chứng nôn ói.
• Chẩn đoán hình ảnh: Xét nghiệm hình ảnh có thể phát hiện các vấn đề bất thường ở cơ quan tiêu hóa hoặc hệ thần kinh (nếu có) – một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng nôn mửa. Người bệnh có thể cần siêu âm bụng, chụp MRI não, chụp CT hoặc chụp X quang theo chỉ định của bác sĩ.
• Nội soi đường tiêu hóa trên: Phương pháp này giúp phát hiện vấn đề ở thực quản, dạ dày hoặc ruột non.

Biến chứng hội chứng nôn ói chu kỳ

Hội chứng nôn ói chu kỳ có thể gây ra một vài biến chứng sau:

• Mất nước: Nôn nhiều khiến cho cơ thể bị mất nước nhanh chóng. Một vài trường hợp bị mất nước nghiêm trọng có thể cần nhập viện để điều trị.
• Tổn thương ống dẫn thức ăn: Chất nôn trào ra cùng với axit dạ dày gây tổn thương thực quản, một số trường hợp bệnh nặng còn có thể nôn ra máu.
• Sâu răng: Axit trong chất nôn có thể khiến cho men răng bị mòn. Men răng mòn dễ bị tổn thương trước sự tấn công của vi khuẩn trong khoang miệng, làm tăng nguy cơ sâu răng.

Điều trị hội chứng nôn ói chu kỳ

Để điều trị hội chứng nôn ói theo chu kỳ, bác sĩ sẽ dựa vào giai đoạn bệnh: (3)

• Giai đoạn khởi phát: Là giai đoạn đầu tiên của hội chứng nôn ói chu kỳ, người bệnh có thể dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để kiểm soát cảm giác buồn nôn. Thuốc giúp giảm axit dạ dày, cải thiện triệu chứng đau đầu, đau bụng.
• Giai đoạn nôn mửa: Bác sĩ kê đơn thuốc để kiểm soát tình trạng đau nửa đầu và giảm axit dạ dày. Một số người bệnh có thể cần truyền dịch để ngăn ngừa tình trạng mất nước.
• Giai đoạn hồi phục: Nếu cần thiết, người bệnh sẽ tiếp tục truyền dịch tĩnh mạch. Về chế độ ăn uống, người bệnh nên ưu tiên các món ăn dạng lỏng như cháo, súp… cho đến khi sức khỏe hoàn toàn bình phục.
• Giai đoạn không triệu chứng: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để ngăn ngừa triệu chứng tái phát.

Phòng ngừa hội chứng nôn ói chu kỳ

Mỗi người có thể phòng ngừa hội chứng nôn ói theo chu kỳ bằng cách tránh các tác nhân gây bệnh và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra còn có một vài lưu ý sau:

• Điều trị kịp thời các vấn đề về dị ứng và xoang
• Thường xuyên vận động thể chất nhưng không nên quá sức
• Hạn chế các thực phẩm có thể gây dị ứng hoặc có chứa chất phụ gia
• Thay vì ăn kiêng theo chế độ khắc nghiệt hoặc nhịn ăn, nên ăn uống lành mạnh theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng
• Sinh hoạt điều độ, ngủ đủ giấc
• Kiểm soát căng thẳng, lo âu

Thắc mắc thường gặp

1. Hội chứng nôn ói chu kỳ có nguy hiểm không?

Hội chứng nôn ói theo chu kỳ không gây nguy hiểm tính mạng, nhưng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt thường ngày. Người bệnh có thể rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu, ăn uống không ngon miệng, ngủ không đủ giấc… khiến cho thể trạng suy yếu.

2. Hội chứng nôn ói chu kỳ có lây không?

Hội chứng nôn ói theo chu kỳ không lây từ người này sang người khác. Vì yếu tố gây bệnh chủ yếu liên quan đến các rối loạn trong cơ thể.

3. Hội chứng nôn ói chu kỳ có chữa khỏi hoàn toàn được không?

Hội chứng nôn ói theo chu kỳ không chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể dùng thuốc để kiểm soát và ngăn ngừa triệu chứng bệnh tái phát. Người bệnh nên dùng đúng loại thuốc và liều lượng chỉ định để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.

4. Trẻ em bị hội chứng nôn ói chu kỳ có ảnh hưởng đến phát triển không?

Trẻ em mắc phải hội chứng nôn ói theo chu kỳ nhưng không điều trị hoặc điều trị không đúng cách có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Mắc bệnh trong thời gian dài khiến trẻ bị mất nước, gây tổn thương thực quản. Ngoài ra, axit trong chất nôn có thể ăn mòn bộ răng sữa, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của răng vĩnh viễn.

5. Hội chứng nôn ói chu kỳ có khác nôn mửa thông thường?

Hội chứng nôn ói theo chu kỳ khác nôn mửa thông thường bởi triệu chứng của bệnh kéo dài, lặp lại nhiều lần và không có nguyên nhân rõ ràng. Trong khi đó, nôn mửa thông thường chỉ diễn ra tại một thời điểm cụ thể và có thể xác định nguyên nhân.

6. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi nhận thấy cơn buồn nôn và nôn kéo dài, không thuyên giảm và không rõ nguyên nhân, người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ để thăm khám. Không nên tự ý dùng thuốc để tránh các triệu chứng trở nặng.